Dünya onu konuşuyor: 5G’yi geliştiren Türk!

Türk bilim insanı Erdal Arıkan, 5G teknolojisinin temel yapı taşlarından biri olan polar kodlarını ortaya koyarak bu alanda değerli bir gelişme sağladı. Kendisi Bilkent Üniversitesinde profesör ve yıllarca kanal kodlaması üzerine araştırmalar yürüttü.

2008 yılında yayınladığı akademik çalışmada polar kodlarının temellerini aktardı ve o devirde bu yaklaşım, bilgi transferinde daha yüksek sürat ve daha düşük yanılgı oranı elde etmek için çığır açan bir yenilikti.

Kodların mantığı, muhakkak kanalların kapasitesini kullanarak data iletimini sistemli ve verimli hale getirmesi sayesinde kısa müddette dikkat çekti. Bilhassa telekomünikasyon alanında gelişmiş teknoloji şirketleri ve araştırma merkezleri bu yaklaşımı yakından inceledi.

Çinli araştırmacıların, bilhassa Huawei üzere büyük şirketlerin Arıkan’ın polar kodlar konusunda yaptığı atılımı süratli formda fark ettiği ve bu çalışmanın 5G standartlarına uygulanmasında öncülük ettiği biliniyor.

HUAWEI Kurucusu Ren Zhengfei ve Profesör Erdal Arıkan

Arıkan’ın geliştirdiği formül, bilgi paketlerinin yüksek süratle ve güvenirlikle taşınmasını sağladığı için 5G sistemleri içinde faal biçimde yer alıyor. 3GPP üzere memleketler arası standart belirleme kurumları 5G için farklı tekniklerin tartışıldığı süreçte polar kodlarını dikkate aldı ve kısa vakit içinde bu kodlama prosedürü standarda dahil edildi. Böylelikle geleceğin kablosuz irtibat altyapısında Türkiye’den çıkmış bir akademisyenin çalışması global ölçekte karşılık buldu.

Bu teknolojik ilerlemede Çin devletinin ve şirketlerinin hissesi göz gerisi edilmiyor zira 5G altyapısında kullanılan bileşenler ortasında Arıkan’ın sistemi başı çekiyor. Çin, çok sayıda mühendisin ve araştırmacının katıldığı büyük projelerle 5G alanında süratli bir atılım yaptı.

Yeni jenerasyon ağlarda bilgi sıkıştırma ve sürat problemini çözmenin yolu olarak gösterilen polar kodlarının yüksek bant genişliğine ve düşük gecikme mühletlerine duyulan muhtaçlığı direkt karşıladığı söyleniyor.

Özellikle o devirde Türkiye’de akademik dünyada var olan bu çalışma gereğince tanınır hale gelmeden evvel Çinli yetkililer ve firmalar Arıkan’la bağlantıya geçti. Patentler ve lisans mutabakatları yoluyla bu teknolojinin temelleri sağlamlaştırıldı ve global pazardaki 5G eserlerinde anahtar rol oynadı.

Profesör Erdal Arıkan

Arıkan ise ferdî olarak geliştirdiği teorik altyapıyla tanınıyor ve yaptığı çalışmaların hem akademik hem de endüstriyel boyutta paha kazanması Türkiye için de gurur kaynağı oldu. Fakat 5G teknolojisi, tek bir kişinin çalışmasından ibaret değil. Geniş bir milletlerarası ekosistem var ve bu ekosistemin modüllerinden biri Arıkan’ın polar kodları.

Buna karşın Çinli kurumların süratli hareket etmesi ve bu fikri hayata geçirmek için büyük bütçelerle dayanak sağlaması kelam konusu teknolojinin kısa müddette 5G’nin omurgasına yerleşmesine yol açtı. Böylelikle Türkiye’den çıkmış bir buluş evvel Çin’de geniş çapta benimsenerek global arenada yaygınlık kazandı.

Polar kodlarını da kısaca açıklamak gerekirse, evvelki kanal kodlama tekniklerinden farklı olarak data kanallarını birleştirerek zayıf olanları güçlendirme prensibine dayanıyor. Bu prensip data iletimindeki yanılgı oranını düşürürken verimliliği artırıyor.

5G ağlarında çoklu data akışları ve yüksek süratli temaslar hedeflendiği için bu kodlama formülü epeyce cazip. Standartlaşma sürecinde birbirinden farklı firma ve kurumlar çeşitli kodlama teknikleri önerdi ama polar kodlarının test sonuçları öne çıkınca 5G için resmen onaylandı. Arıkan da akademik platformlarda bu muvaffakiyetle anılıyor ve buluşunu ticarileştirme sürecine dair çeşitli örnekler paylaşıyor.

Huawei başta olmak üzere Çin teknoloji devleri, bu kodlama usulü üzerine önemli yatırımlar yaptı. Mühendis ekiplere eğitimler verildi, prototipler hazırlandı ve 5G’nin temel çerçevesi belirlenirken laboratuvar ortamından saha testlerine kadar her basamakta polar kodlarından yararlanıldı.

Böylece kısa müddette yüksek süratli bilgi transferine yönelik talepler karşılandı, daha düşük gecikme müddetleri sağlandı ve birebir vakitte şebekelerin data trafiği kapasitesi büyüdü. Bu etapta Arıkan’ın teorik yaklaşımı fiili mühendislik uygulamalarıyla buluştu ve 5G’nin en kritik mimari kesimlerinden biri oldu. Çin de bu teknolojiyi geliştirme ve ticarileştirme suratında öne çıktığı için dünya çapında 5G altyapısının kurulumunda da rekabet avantajı yakaladı.

Erdal Arıkan’ın Türkiye’de başladığı ve yıllarca emek verdiği bu çalışmaların Çin dayanaklı projelerle birinci kapsamlı uygulamasını bulmuş olması dikkat çekiyor. Üniversite-sanayi iş birliğinin güçlü bir örneği olan bu gelişme, akademik bir yeniliğin global irtibat standardında nasıl süratle yer alabildiğini bir sefer daha bizlere gösterdi.

Birçok uzman polar kodlarının muvaffakiyetini, hakikat vakitte yanlışsız takviyesi almasıyla ilişkilendiriyor. Arıkan’ın araştırmalarına birinci ilgiyi gösterenlerin Çinli şirketler olması da Türkiye’deki kimi çevrelerin mevzuyu sonradan fark etmesine yol açtı.

5G teknolojisi bugün global ölçekte kullanılıyor ve standartlar her geçen gün gelişiyor. Farklı şirketler daha ileri düzey irtibatlar ve 6G üzere gelecekteki teknolojiler için hazırlık yaparken polar kodları da yeni jenerasyon inovasyon süreçlerinde yer almaya devam ediyor.

Özellikle yapay zeka, objelerin interneti ve şoförsüz araçlar üzere yüksek data talebi olan alanlarda kodlamanın kıymeti artıyor. Bu esnada Erdal Arıkan’ın ismi dünya çapında 5G denince akla gelen değerli araştırmacılar ortasında anılıyor ve akademik literatürde yaptığı çalışmalar büyük ilgi görüyor.