Game Of Thrones kurtları 13 bin yıl sonra diriltildi!
Dallas merkezli biyoteknoloji şirketi Colossal Biosciences, yaklaşık 12 bin 500 yıl evvel soyu tükenmiş olan dire kurdun genetik olarak yine yaratıldığını duyurdu. Şirket, gri kurt DNA’sı üzerinde yapılan gen düzenlemeleri, klonlama ve antik DNA tahlilleri yoluyla üç dire kurt yavrusu ürettiğini açıkladı. Bu gelişmeyle birlikte, Colossal, dünyanın genetik usullerle yine canlandırılan birinci soyu tükenmiş hayvanını yarattığını duyurdu.
Dire kurt, bilimsel ismiyle Aenocyon dirus, tarih öncesi devirde Kuzey Amerika’da yaşamış, gri kurtlardan daha büyük, daha kalın kürklü ve güçlü çeneli bir yırtıcı olarak biliniyor. Geliştirilen yavruların görünüş ve fizikî yapı bakımından bu tıpla büyük benzerlik gösterdiği belirtildi. Colossal, çalışmalarını bugüne dek kamuoyuyla paylaşmadığı bu çeşit üzerinde saklı yürüttü.
https://twitter.com/TIME/status/1909328283100996094
Yavrular şu anda 2.000 dönümlük, 3 metre yüksekliğinde “hayvanat bahçesi standardında” çitlerle çevrili, güvenlik kameraları, drone’lar ve işçi tarafından izlenen saklı bir lokasyonda yaşıyor. Tesisin Amerikan Humane Society tarafından onaylandığı ve ABD Tarım Bakanlığı’na kayıtlı olduğu bilgisi paylaşıldı.
Yaratılan dire kurtlar, 13.000 yıllık bir diş ve 72.000 yıllık bir kafatasından elde edilen antik DNA’lar kullanılarak geliştirildi. Bu DNA’lardan yola çıkılarak iki yüksek kaliteli dire kurt genomu oluşturuldu. Daha sonra bu genomlar, kurtlar, çakallar ve tilkiler üzere yaşayan yırtıcıların genetik yapılarıyla karşılaştırıldı. Bu tahlil sonucunda, dire kurtlara mahsus olan kalın ve uzun kürk, açık renkli tüy yapısı üzere fizikî özellikleri belirleyen gen varyasyonları tespit edildi.
Gri kurt hücrelerine 14 gende toplam 20 genetik düzenleme yapıldı. CRISPR teknolojisiyle düzenlenen bu hücrelerden en uygun olanlar klonlandı ve elde edilen embriyolar, daha sonra evcil köpeklerin – büyük ırklardan seçilen melez dişilerin – rahimlerine yerleştirildi. Üç gebelik sonucunda sağlıklı üç dire kurt yavrusu dünyaya geldi. İki erkek yavru 1 Ekim 2024’te, dişi yavru ise 30 Ocak 2025’te doğdu.
Projenin danışmanlarından Stockholm Üniversitesi’nden evrimsel genetik profesörü Love Dalén, yavruların DNA’sının %99,9’unun gri kurtlara ilişkin olduğunu, fakat fenotip – yani gözlemlenebilir fizikî özellikler – açısından dire kurtlara son derece benzediklerini belirtti. Bilimsel etraflarda bu cins hibritlerin ne ölçüde “dire kurt” sayılabileceğine dair tartışmaların yaşanması bekleniyor. Dalén, bu çalışmayı şimdiye dek alanda atılmış en büyük adımlardan biri olarak kıymetlendirdi.
Colossal, 2021 yılında Ben Lamm ve Harvard Üniversitesi genetikçisi George Church tarafından kuruldu. Şirket, mamut, dodo ve Tazmanya kaplanını da yine hayata döndürme gayesiyle yola çıktı. Mamut projesinde şimdi direkt bir sonuç elde edilememiş olsa da, Colossal, birinci mamut yavrularını 2028’de sunmayı planladığını bildirdi. Şirket bugüne kadar en az 435 milyon dolarlık yatırım topladı.
Dire kurt projesiyle birlikte şirket, tıpkı teknolojileri kuşağı tükenme tehdidi altındaki tipler için de kullanmaya başladığını açıkladı. Yapılan açıklamada, yeni geliştirilen, daha az invaziv klonlama usulleriyle iki kızıl kurt yavrusu kuşağının muvaffakiyetle üretildiği bilgisi paylaşıldı. Kızıl kurtlar, Amerika’da en kritik tehlike altındaki yırtıcı cinsler ortasında yer alıyor.
De-extinction teknolojilerine karşı çıkan uzmanlar, bu cins projelere aktarılan büyük bütçelerin öteki alanlara yönlendirilmesi gerektiğini ve taşıyıcı hayvanlar üzerindeki tesirlerin göz arkası edilmemesi gerektiğini vurguluyor.
Montana Üniversitesi’nden etraf ideolojisi profesörü Christopher Preston ise Colossal’ın hayvan refahına dikkat ettiğini, tesisin büyüklüğü ve Humane Society’nin takviyesinin bu noktada değerli bir işaret olduğunu söyledi. Preston, gen düzenleme süreçlerinde olumsuz sonuçlarla ilişkilendirilmiş genlerin projeden çıkarıldığını ve riskli varyasyonların elendiğini aktardı.
Bununla birlikte Preston, tabiata yine salım ve ekolojik bütünlük konusunda soru işaretlerinin sürdüğünü belirtti. Dire kurtların bir gün doğal ortamlarda ekolojik bir rol üstlenip üstlenemeyeceği bilinmiyor.
Preston, Montana üzere eyaletlerde halihazırda gri kurtların ömür alanlarında zorluklarla karşılaştığını, münasebetiyle tekrar yaratılan dire kurtların tabiata bırakılması fikrinin gerçekçi görünmediğini söyledi.
Colossal’ın kamuoyuna duyurduğu bu gelişme, bilim ve biyoteknoloji tarihinde yeni bir devri başlatıyor. Şirket, şimdiye dek sırf kuramsal seviyede tartışılan bir maksadı somut bir muvaffakiyete dönüştürdü. Fakat yaratılan tiplerin nasıl tanımlanacağı ve bu canlıların ekosistemlerde nasıl bir yer edineceği üzere sorular hala masada.
