Uzayda yapay güneş tutulması yaratıldı!
Avrupa Uzay Ajansı (ESA), Proba-3 vazifesi kapsamında uzayda yapay bir güneş tutulması gerçekleştirdi. Vazifede kullanılan iki küçük uydu, milimetrik hassasiyetle hizalanarak altı saate kadar sürebilen bir tutulma oluşturdu. Bu gelişme, Güneş’in dış atmosferi olan koronanın daha evvel mümkün olmayan detaylarla incelenmesini sağladı.
ESA, uzayda yapay güneş tutulması gerçekleştirdi
2024 yılında fırlatılan ve 200 milyon avroya mal olan Proba-3 misyonu, Güneş müşahedelerinde karşılaşılan en büyük sınırlamalardan birine tahlil getirmeyi amaçlıyordu. Doğal güneş tutulmaları Dünya’dan yaklaşık 18 ayda bir izlenebiliyor ve sadece birkaç dakika sürüyor. Bu kısa mühlet, koronanın yapısını, sıcaklık dalgalanmalarını ve güneş rüzgarlarını incelemek isteyen araştırmacılar için önemli bir kısıtlama oluşturuyordu. Proba-3 ile bu sorun, yörüngede denetimli halde yapay tutulmalar yaratarak aşıldı.
Görev, “Occulter” ve “Coronagraph” isimli iki uydudan oluşuyor. Yaklaşık çamaşır makinesi büyüklüğünde olan bu uydular, Dünya etrafında epeyce eliptik bir yörünge izliyor. Ortalarındaki 150 metrelik arayı sadece bir milimetre sapmayla koruyarak hareket ediyorlar. Tutulma, Occulter uydusunun öteki uydu üzerine 8 santimetrelik bir gölge düşürmesiyle meydana geliyor.
Bu gölge, Coronagraph uydusunun sahip olduğu 5 santimetrelik görüntüleme açıklığına tam olarak denk geliyor. Bu sayede, gözleme olağanda karışan Güneş ışığının parazitleri engelleniyor ve korona sadece makul dalga uzunluklarında, yüksek netlikte görüntülenebiliyor.
Proba-3’ün en dikkat çeken taraflarından biri, bu yapay tutulmayı her 19,6 saatlik yörünge çeşidinde yaklaşık altı saat boyunca sürdürebilmesi. Bu mühlet, doğal tutulmalarla kıyaslandığında harika uzun bir müşahede penceresi sunuyor.
Güneş’in manyetik alanıyla bağlantılı olarak ortaya çıkan koronal kütle atımları, Güneş rüzgarları ve sıcaklık dalgalanmaları üzere dinamik süreçlerin kesintisiz halde izlenmesi mümkün hale geliyor.
Bu bilgiler, sırf Güneş fiziği alanında değil, birebir vakitte Dünya’daki teknolojik altyapılar için de kritik kıymet taşıyor. Bilhassa irtibat sistemleri ve elektrik şebekeleri üzerinde tesirli olabilen Güneş kaynaklı olayların daha âlâ modellenmesi ve evvelden iddia edilebilmesi için geliştirilen simülasyonların doğruluk hissesi artıyor.
Bilim insanları, elde edilen müşahedelerle bilgisayar modellerini güncelleyerek dijital tutulmalar üzerinden erken ihtar sistemleri üzerinde çalışmayı sürdürüyor. Pekala siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz? Görüşlerinizi aşağıdaki yorumlar kısmından bizimle paylaşabilirsiniz.
