Çinliler Starlink’e rakip çıkaramadı
Düşük Dünya yörüngesinde kurulan devasa internet altyapısı yarışında Çin, bu yıl prestijiyle büyük bir sıçrama yapmayı planlıyordu. Lakin gelinen noktada, Starlink ile ortasındaki fark kapanmak bir yana daha da barizleşmiş durumda. SpaceX’in yaklaşık 8.000 uyduyla kurduğu hakimiyet karşısında, Çin’in geliştirmeye çalıştığı Qianfan ve Guowang ağları şimdi birinci basamakları aşmakta zorlanıyor.
Çinliler, Starlink’e rakip çıkarmakta zorlandı
Starlink, yine kullanılabilir roket teknolojisi sayesinde uzaya erişim maliyetlerini büyük ölçüde düşürmüş ve bu sayede fırlatma sıklığını eşsiz bir düzeye taşımış durumda. Falcon 9 roketi şimdiye kadar yaklaşık 500 defa vazife yaptı.
Her bir vazifenin maliyeti önemli biçimde düşerken, SpaceX bu avantajı uydu sayısını agresif biçimde artırmak için kullanıyor. Sonuç olarak, düşük yörüngede etkin olan yaklaşık 11.000 uydunun çok büyük kısmı Starlink’e ilişkin.
Çin’in Starlink’e karşılık olarak ortaya koyduğu Qianfan ve Guowang projeleri, bu tempoya yetişemiyor. Qianfan’ı geliştiren Shanghai Spacesail Technologies Co., 2025 yılı sonuna kadar 648 uyduyu yörüngeye yerleştirmeyi hedefliyordu.
Bugüne kadar yalnızca 90 uydu gönderilebildi. Bu uyduların 13’ü ise hedeflenen irtifaya ulaşamadı. Maksatlar hala yerinde duruyor; 2030’a kadar 15.000 uyduyu uzaya taşımak isteniyor. Lakin bu tempoda gayeye ulaşmak için ayda en az 30 fırlatma yapılması gerekiyor.
Guowang cephesinde ise tablo daha da sonlu. Önümüzdeki 10 yıl içinde 13.000 uyduyu yerleştirme planı açıklanmış durumda, lakin şu an prestijiyle yörüngede yalnızca 34 etkin uydu bulunuyor. Bu sayı, Çin’in toplam faal uydu varlığının Starlink karşısında yüzde 1’in bile altında kaldığını gösteriyor.
En büyük mani, tekrar kullanılabilir roket teknolojisindeki gecikme. Çin hala çoğunlukla tek kullanımlık roketlerle fırlatma yapıyor. Bu roketler her vazifede parçalanıyor yahut atmosfere düşüyor, bu da lojistikte büyük zorluklar ve yüksek maliyet manasına geliyor.
Long March 10 ile 8R, Zhuque-3 ve Tianlong-3 üzere tekrar kullanılabilir roket modelleri geliştirilmiş olsa da, bu araçların hiçbiri şimdi operasyonel seviyeye ulaşmış değil.
Uydu üretimi de süreci yavaşlatan bir öbür öge. Üretim, test ve fırlatma altyapısının bir ortada çalışması gerekiyor. Bu senkronizasyon sağlanamadığı sürece, Çin’in ayda onlarca uydu fırlatması teknik olarak mümkün olsa bile uygulamada hayli sonlu kalıyor.
Tüm bu teknik ve yapısal zorluklara karşın Çin projelerinden vazgeçmiş değil. Shanghai Spacesail Technologies Co., Brezilya, Tayland, Malezya ve Kazakistan üzere ülkelerle internet hizmeti sağlama konusunda mutabakatlar imzaladı. Fakat bu muahedeler kapsamında hizmetlerin birden fazla şimdi faaliyete geçmedi.
