NASA’dan nadir görülen “Dev Jet” görüntüsü!
Uzaya olan ilgimiz ve merakımız her geçen gün artarken NASA da çalışmalarını sürdürüyor. 3 Temmuz 2025 tarihinde Milletlerarası Uzay İstasyonu’nda (ISS) ise inanılmaz bir olaya tanıklık edildi. Gökyüzünün en az olaylarından biri olan bu manzara NASA astronotu Nichole Ayers tarafından yakalandı. İşte NASA tarafından yayınlanan “Dev Jet” imajı.
Dev Jet nedir ve neden bu kadar ender?
Olay gerçekleşirken yakalanan imgenin birinci başta “sprite” olduğu düşünüldü. Sonradan yapılan araştırmalarla ise çok daha nadir rastlanan bir “dev jet” olduğu doğrulandı. Spritacular projesinin baş araştırmacısı Dr. Burcu Koşar, “Nichole Ayers, ISS’ten harikulâde ve çok az görülen bir TLE tipi olan dev jeti kaydetti,” diyerek olayın ehemmiyetini vurguladı ve dikkatleri çekti.
NASA astronaut Nichole Ayers captured a rare red sprite, a Transient Luminous Event, above a thunderstorm over Mexico and the U.S. from the ISS. These brief, red-orange energy bursts occur 50-90 km above storms, triggered by intense lightning.
And Pilot captures a rare sprite… pic.twitter.com/pdDm1vz9Hx
— GeoTechWar (@geotechwar) July 4, 2025
Dev jetler, gök gürültülü fırtınaların zirve noktalarından başlayarak üst atmosfere yanlışsız süratle yükselen güçlü elektrik boşalmalarıdır. Bulut dorukları ile atmosferin yaklaşık 100 kilometre üstü ortasında adeta devasa bir elektriksel köprü kurarlar. Bu fenomenler o kadar süratli ve kısadır ki, ekseriyetle tesadüfen yolcu uçaklarından yahut yeryüzündeki kameralar tarafından öteki bir maksatla çekim yapılırken fark edilirler.
Bu gizemli olaylar, sprite’lar üzere başka Süreksiz Parlak Olaylar (TLE’ler) ile sıklıkla karıştırılır. Sprite’lar, yaklaşık 80 kilometre yükseklikte, güçlü bir yıldırım deşarjının akabinde oluşan ve dev jetlere nazaran daha sık görülen fenomenlerdir. Ekseriyetle kırmızımsı bir parıltı biçiminde belirir ve denizanası, sütun yahut havuç gibisi formlar alarak onlarca kilometrelik alana yayılabilirler. Ayrıyeten, halo ve ultraviyole ışık halkaları olan ELVES üzere başka TLE tipleriyle de birlikte görülebilirler.
Tüm bu süreksiz parlak olaylar (TLE’ler), atmosferin üst katmanlarında gerçekleşen, gözlerden uzak bir ışık şöleni sunar. NASA ve bilim insanları, bu az imgelerin atmosferdeki elektriksel süreçleri anlamak ve irtibat sistemleri üzerindeki mümkün tesirlerini araştırmak için hayati ehemmiyet taşıdığını belirtiyor.
2018’den beri ISS’e monte edilen ve bu sıra dışı olayları yakalamak için özel olarak tasarlanmış Atmosphere–Space Interactions Monitor (ASIM) isimli sistem, adeta bir kalp atışı kadar kısa süren parlamaları bile kaydedebiliyor. Bu sayede, bugüne dek beklenenden çok daha fazla bilgi toplandı ve bu gizemli atmosferik olayların sır perdesini aralamak için değerli adımlar atılıyor.
