Mars’a ne zaman ve nasıl gidilecek?

Kızıl Gezegen’e beşerli seyahat, uzay keşfinin en büyük gayelerinden biri olarak karşımızda duruyor. Mars seyahati, insanlığın Ay’dan sonraki en argümanlı uzay macerası olmaya aday. Bilim insanları ve uzay ajansları on yıllardır bu seyahatin planlarını yapıyor ve gerekli teknolojileri geliştiriyor.

Mars’a ne vakit gidilecek?

Mars, Dünya’ya en benzeri gezegen olarak biliniyor. Günlük döngüsü neredeyse Dünya ile tıpkı, mevsimler yaşıyor ve buzul kalıntıları barındırıyor. Geçmişte su varlığına dair deliller bulundu ve ömür izleri aranmaya devam ediyor. Bu nedenle Mars, uzay keşfinde özel bir yere sahip.

İnsanlı Mars seyahati için en yeni ve somut planlar SpaceX ve NASA tarafından yürütülüyor. SpaceX’in kurucusu Elon Musk, 2020’lerin sonlarında insanları Mars’a göndermek istediğini tekraren açıkladı. NASA ise 2030’ların ortalarında bir beşerli Mars vazifesi planladığını duyurdu.

SpaceX, Mars seyahati için Starship ismini verdiği dev uzay aracını geliştiriyor. Büsbütün yine kullanılabilir olan bu araç, 100’den fazla yolcu ve büyük ölçüde kargo taşıyabilecek kapasitede tasarlandı. SpaceX, evvel Ay’a beşerli vazifeler düzenleyerek Starship’i test etmeyi planlıyor. Bu, Mars seyahati öncesinde değerli bir adım olacak.

NASA, Mars seyahati için “Moon to Mars” isimli bir program yürütüyor. Bu program kapsamında evvel Ay’a dönüş yapılacak ve burada elde edilen tecrübeler Mars seyahatine hazırlık olacak. NASA’nın Artemis programı, Ay’da sürdürülebilir bir varlık oluşturmayı hedefliyor. Bu varlık, Mars seyahati için bir sıçrama tahtası vazifesi görecek.

Marsa seyahat teknolojik olarak birçok zorluk içeriyor. Dünya ile Mars ortasındaki ara, gezegenlerin pozisyonuna bağlı olarak 55 ila 400 milyon kilometre ortasında değişiyor. Klasik uzay araçlarıyla bu seyahat 7-9 ay sürüyor. Bu mühlet, astronotların uzun müddet mikro yerçekiminde kalması, radyasyona maruz kalması ve ruhsal zorluklarla müsabakası manasına geliyor.

Uzay araçlarının itici sistemleri, Mars seyahatinde kritik kıymete sahip. Klâsik kimyasal roketler yerine daha verimli itici sistemlerin geliştirilmesi gerekiyor. Nükleer termal itki ve iyon iticileri üzere teknolojiler, seyahat mühletini kısaltabilir ve daha fazla yük taşınmasını sağlayabilir.

Mars’a iniş yapmak, uzay aracı dizaynında özel tahliller gerektiriyor. Mars’ın atmosferi Dünya’nınkinden çok daha ince, bu nedenle paraşütler gereğince tesirli olmuyor. Tıpkı vakitte, Ay’da olduğu üzere atmosfer olmadığı için yalnızca roket motorlarıyla yavaşlamak da çok fazla yakıt gerektiriyor. Bu nedenle, hem paraşütlerin hem de roket motorlarının kombinasyonunu içeren karmaşık iniş sistemleri geliştiriliyor.

Marsta ömür dayanağı sağlamak başlı başına büyük bir meydan okuma. Astronotların oksijen, su, besin ve güç gereksinimlerinin karşılanması gerekiyor. NASA ve öbür uzay ajansları, Mars’taki kaynakları kullanarak bu muhtaçlıkları karşılama usulleri üzerinde çalışıyor. Örneğin, Mars’ın buzul yataklarından su elde edilebilir ve elektroliz yoluyla bu sudan oksijen üretilebilir.

Mars’ta yaşayacak astronotlar için barınaklar inşa edilmesi gerekiyor. Bu barınaklar, Mars’ın şiddetli şartlarına, radyasyona ve mikrometeorit çarpmalarına güçlü olmalı. Birtakım planlar, Mars toprağından tuğla üretmeyi yahut 3D yazıcılar kullanarak barınaklar inşa etmeyi içeriyor. Öbür bir yaklaşım, şişirilebilir modüllerin kullanılması ve bunların Mars toprağı ile kaplanması.

Marsa yapılacak birinci beşerli vazifeler muhtemelen kısa periyodik olacak. Astronotlar birkaç hafta yahut ay boyunca Mars’ta kalacak ve akabinde Dünya’ya dönecek. Daha sonraki misyonlarda kalış müddeti uzatılabilir ve sonunda kalıcı bir üs kurulabilir. Uzun vadede, birtakım bilim insanları ve vizyon sahipleri Mars’ı terraforming ile Dünya’ya misal bir gezegene dönüştürmeyi hayal ediyor. Fakat bu, çok ileri bir teknoloji gerektirecek ve gerçekleşmesi yüzlerce yıl alabilir.

Mars’a dönüş seyahati da birçok zorluk içeriyor. Astronotlar, Dünya’ya dönüş için gereken yakıtı yanlarında götüremeyecek kadar ağır olduğundan, Mars’ta yakıt üretmeleri gerekecek. Mars atmosferindeki karbondioksit ve yüzeydeki buz, metanın ana bileşenleri olan hidrojen ve karbon kaynakları olarak kullanılabilir. SpaceX, bu hedefle Mars’ta bir yakıt üretim tesisi kurmayı planlıyor.

Mars misyonlarının finansmanı da kıymetli bir problem. NASA üzere kamu kurumlarının bütçeleri politik kararlara bağlı ve değişkenlik gösterebiliyor. SpaceX üzere özel şirketler ise yatırımcılarına karşı sorumlu ve kar odaklı olmak zorunda. Mars misyonlarının maliyeti yüz milyarlarca doları bulabilir, bu nedenle milletlerarası işbirliği ve kamu-özel iştirakleri kritik değere sahip.

Marsa seyahat için en uygun vakit, iki gezegenin yörüngelerinin birbirine en yakın olduğu anlar. Bu “fırlatma pencereleri” yaklaşık her 26 ayda bir açılıyor. 2020’lerin sonunda ve 2030’ların başında açılacak fırlatma pencereleri, beşerli Mars misyonları için en uygun vakitler olarak görülüyor.

İnsanlı Mars vazifelerinden evvel, gezegene daha fazla insansız keşif aracı gönderilecek. Bu araçlar, potansiyel iniş bölgelerini inceleyecek, hayat belirtileri arayacak ve Mars’ın kaynaklarını haritaLayacak. NASA’nın Perseverance keşif aracı ve Ingenuity helikopteri, bu hazırlık çalışmalarının bir modülü olarak şu anda Mars’ta misyon yapıyor.

Mars’a gitmek yalnızca teknolojik değil, birebir vakitte politik, ekonomik ve etik boyutları olan bir teşebbüs. Memleketler arası uzay hukuku, Mars’ın rastgele bir ülke tarafından sahiplenilmesini yasaklıyor. Bununla birlikte, Mars’taki kaynakların kullanımı ve potansiyel hayat formlarına müdahale mevzularında yeni düzenlemelere muhtaçlık duyulabilir.