Uzaya ilk çıkış hangi tarihte gerçekleşti?
İnsanlık tarihinin en büyük başarılarından biri olan uzaya birinci çıkış, 12 Nisan 1961 tarihinde gerçekleşti. Sovyetler Birliği’nin kozmonotu Yuri Gagarin, Vostok 1 uzay aracıyla yerkürenin yerçekimini aşarak uzaya açılan birinci insan oldu. Bu olay, insanlığın yüzyıllardır hayal ettiği yıldızlara ulaşma duşunun gerçeğe dönüştüğü tarihi bir an olarak kayıtlara geçti.
Uzaya birinci çıkış tam 64 yıl önceydi!
Uzaya birinci çıkış, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan Soğuk Savaş devrinde ABD ve Sovyetler Birliği ortasındaki uzay yarışının doruk noktalarından biri oldu. Sovyetler Birliği 4 Ekim 1957’de birinci yapay uydu Sputnik 1’i uzaya göndererek bu yarışta öne geçmişti. Akabinde 3 Kasım 1957’de Sputnik 2 ile bir köpek olan Laika’yı uzaya göndererek canlıların uzayda hayatta kalabileceğini kanıtladı. Bu muvaffakiyetler, ABD’yi şoke etti ve uzay çalışmalarını hızlandırdı.
Sovyetler Birliği, uzay programını büyük bir kapalılık içinde yürütüyordu. Sergei Korolev liderliğindeki bilim insanları takımı, bir insanı uzaya gönderecek uzay aracı üzerinde çalışmaya başladı. Vostok (Doğu) ismi verilen bu uzay aracı, tek kişilik bir kapsülden oluşuyordu ve Dünya’nın yörüngesine yerleşecek halde tasarlandı.
Uzaya gidecek birinci insanı seçmek için titiz bir eleme süreci yürütüldü. Adayların pilot olması, fizikî ve ruhsal dayanıklılığının yüksek olması gerekiyordu. Bu kriterlere uyan 20 pilot ortasından altı aday seçildi ve şiddetli bir eğitim programına tabi tutuldu. Bu altı kozmonot adayı ortasından Yuri Alekseyeviç Gagarin seçildi. 27 yaşındaki Sovyet Hava Kuvvetleri pilotu Gagarin, mütevazı kökenli, disiplinli ve serinkanlı bir kişilik olarak öne çıktı.
12 Nisan 1961 sabahı, Gagarin Kazakistan’daki Baykonur Uzay Üssü’nden Vostok 1 uzay aracıyla fırlatıldı. Fırlatma saat 09:07’de gerçekleşti. Gagarin, roketin havalanma anında Rusça “Haydi gidelim!” manasına gelen “Poyehali!” diye bağırdı. Bu kelam, uzay çağının başlangıcının sembolik sözü oldu.
Vostok 1, Dünya’nın etrafında tek bir çeşit attı ve yaklaşık 108 dakika süren bir seyahatten sonra Sovyet topraklarına geri döndü. Uçuş sırasında Gagarin, yer denetim merkeziyle telsiz teması kurdu ve gördüklerini anlattı. “Dünya mavi. Ne kadar güzel!” dedi. Uzaydan Dünya’yı birinci gören insan olarak, gezegenimizin hoşluğunu ve kırılganlığını vurguladı.
Vostok 1 uzay aracı, Dünya’nın atmosferine yine girerken Gagarin paraşütle atlamak zorunda kaldı zira o zamanki teknoloji, uzay aracının inançlı bir biçimde yere inmesine müsaade vermiyordu. Gagarin, Saratov bölgesindeki bir köyün yakınına indi. Mahallî çiftçiler tarafından bulunan kozmonot, insanlık tarihine geçen vazifesini muvaffakiyetle tamamlamıştı.
Gagarin’in uzay seyahati dünya çapında büyük yankı uyandırdı. Sovyetler Birliği, bu başarıyı sosyalist sistemin üstünlüğünün ispatı olarak gösterdi. Gagarin bir gecede memleketler arası bir kahraman oldu. Dünya cinsine çıktı ve birçok ülkede büyük coşkuyla karşılandı. Sovyetler Birliği’nin lideri Nikita Kruşçev, Gagarin’i “Lenin Nişanı” ile onurlandırdı ve yaptığı misyon için tebrik etti.
ABD bu gelişmeye süratle cevap verdi. 5 Mayıs 1961’de Alan Shepard, Freedom 7 uzay aracıyla uzaya çıkan birinci Amerikalı oldu. Fakat Shepard’ın uçuşu yörüngesel değildi ve yaklaşık 15 dakika sürdü. ABD lakin 20 Şubat 1962’de John Glenn’in Friendship 7 ile Dünya’nın yörüngesine yerleşmesiyle Sovyetleri yakalayabildi.
Uzaya birinci çıkış, uzay araştırmalarının hızlanmasını sağladı. 1963’te Sovyetler Birliği’nden Valentina Tereşkova uzaya çıkan birinci bayan oldu. 1965’te Aleksey Leonov uzayda yürüyen birinci insan olarak tarihe geçti. Bu gelişmeler, 1969’da Neil Armstrong’un Ay’a ayak basmasıyla doruk noktasına ulaşan uzay araştırmalarının temelini oluşturdu.
Ne yazık ki, Yuri Gagarin 27 Mart 1968’de bir eğitim uçuşu sırasında uçağının düşmesi sonucu 34 yaşında hayatını kaybetti. Vefatının detayları uzun yıllar tartışma konusu oldu. Fakat uzaya çıkan birinci insan olarak tarihteki yerini sonsuza dek korudu. Gagarin’in külleri Kremlin duvarına gömüldü ve ismi birçok cadde, okul, kent ve uzay tesisine verildi.
Uzaya birinci çıkış, insanlığın bilimsel ve teknolojik sonlarını aşma konusundaki kararlılığının bir göstergesi oldu. Bu tarihi olay, uzay çalışmalarının hızlanmasını sağladı ve uzay istasyonları, Mars’a beşerli uçuş üzere daha büyük amaçlara yanlışsız ilerlememize öncülük etti. Bugün uzay teknolojisi sayesinde uydu irtibatı, hava durumu iddiası, GPS ve uzaktan algılama üzere birçok teknoloji günlük hayatımızın bir kesimi haline geldi.
Yuri Gagarin’in 12 Nisan 1961’deki tarihi uçuşu, insanlığın uzayı keşfetme seyahatinin başlangıcı oldu. O günden bu yana yüzlerce astronot ve kozmonot uzaya çıktı ve uzayın derinliklerine dair bilgilerimizi genişletti. Lakin uzaya birinci adımı atan insan olarak Gagarin’in ismi, her vakit özel bir formda anılacak.
